劉婧怡
[摘 要]滿(mǎn)語(yǔ)插入語(yǔ)由詞、詞組或句子構(gòu)成,位于句首、句中或句未,表示主觀(guān)的感情、態(tài)度,或邏輯關(guān)系意義。從語(yǔ)義層面來(lái)說(shuō),插入語(yǔ)的語(yǔ)義功能包括概念功能、語(yǔ)篇功能、情態(tài)功能三種。
[關(guān)鍵詞]插入語(yǔ);形式構(gòu)成;語(yǔ)義功能
滿(mǎn)文文學(xué)作品日常交際會(huì)話(huà)經(jīng)常使用插入語(yǔ),修飾潤(rùn)色增強(qiáng)情感。插入成分獨(dú)立于句子其他成分之外,與句子其他成分沒(méi)有語(yǔ)法關(guān)系,但在句子語(yǔ)義表達(dá)上是不可或缺的。滿(mǎn)語(yǔ)插入語(yǔ)是一種獨(dú)立語(yǔ),句子的特殊成分。插入語(yǔ)使句子嚴(yán)密化,補(bǔ)足句意,引起聽(tīng)話(huà)人注意,用來(lái)表示推測(cè)、估計(jì)、強(qiáng)調(diào)、總結(jié)、結(jié)果、傳聞等意義。加強(qiáng)滿(mǎn)語(yǔ)插入語(yǔ)的研究對(duì)滿(mǎn)語(yǔ)語(yǔ)法研究有著重要意義。
一、滿(mǎn)語(yǔ)插入語(yǔ)形式構(gòu)成
(一)構(gòu)成單位
滿(mǎn)語(yǔ)插入語(yǔ)單位有詞、詞組和句子。
1.插入語(yǔ)是單詞。
eiterecibe,hūwa i dolo booi dorgici serguwen.
總而言之,院里比屋里涼快。(《清文啟蒙》)
harga?觢aci, luku bime umesi yebcungge ningge lang ya alin inu.
望之,蔚然而生秀這,瑯琊也。(《醉翁亭記》)
2.插入語(yǔ)是詞組。
aldungga kai, beyei tere yasa be takarakūngge ainu ni
怪哉!何自己面目而不之識(shí)?(《聊齋》)
ereci tulgiyen, jai umai acu gisun akū.
此外,再無(wú)他言。(《康熙朝黑龍江將軍衙門(mén)檔》)
3.插入語(yǔ)是一個(gè)句子。
julgei niyalmai henduhe,belheme jabduci jobocun akū ombi sehengge.
昔人云,有備無(wú)患。(《重刻清文虛字指南編》)
jio, taka ume genere, bi sinde fonjire gisun bi ,bi nenehe mudan beging ci jidere de , suweni ere diyan i wargi ergi orin ba i dubede, emu efujehe doohan bihe, te dasaha bio akūn.
來(lái)吧!暫且不要走,我有話(huà)問(wèn)你,我上回由北京來(lái)時(shí),你們這店西邊二十里處,有一座橋塌了,現(xiàn)在修好了沒(méi)有?。ā肚逭Z(yǔ)老乞大》)
(二)分布位置
滿(mǎn)語(yǔ)中插入語(yǔ)位置歸納起來(lái)有三種情況。
1.處于句首。插入語(yǔ)位于句首,表明說(shuō)話(huà)人的主觀(guān)情感與態(tài)度。
tuwaci,si urui niyalma be yohindarakū.
看來(lái),你總是藐視人。(《清文啟蒙》)
2.處于句中。插入語(yǔ)位于句子的中間,起強(qiáng)調(diào),加強(qiáng)語(yǔ)氣,增強(qiáng)語(yǔ)言流暢性。
mini bara dere waliyatambi,absi koro,saha bici ai seme gisurembihe ni.
望著我撂臉子,好虧心,早知道,何必說(shuō)呢。(《續(xù)清文指要》)
3.處于句末。插入語(yǔ)位于句子的末尾,多是對(duì)前面說(shuō)話(huà)內(nèi)容的補(bǔ)充,一般來(lái)說(shuō)是針對(duì)前面的說(shuō)話(huà)內(nèi)容表達(dá)自己的看法感情。
si beri tatame tuwa, we, ara, ere beri i tubke be, bi inu neime muterakū, absi mangga na.
你拉拉弓看看,哦!哎呀,這個(gè)弓的墊子我也開(kāi)不開(kāi),好硬啊。(《續(xù)清文指要》)
(三)形式標(biāo)記
句中的插入語(yǔ)有一定標(biāo)記,主要包括以下兩種形式。
1.逗號(hào)。通過(guò)上面例句分析可以看出,插入語(yǔ)位于句首,其后面使用逗號(hào)與其他成分隔開(kāi);位于句中時(shí),前后使用逗號(hào)與其他成分分隔開(kāi),或前面用逗號(hào)分割開(kāi)后面不加以分割;位于句末時(shí),前面使用逗號(hào)與其他成分隔開(kāi)。
2.零形式。有些插入語(yǔ)在形式上無(wú)標(biāo)記,需要結(jié)合具體語(yǔ)境加以分析辨別。
ereni tuwahade cooha de fafun hergin akū oci , labdu seme ai baita.
由此觀(guān)之,兵無(wú)紀(jì)律,雖多何用?(《百二十老人語(yǔ)錄》)
ereci tulgiyen gūwa babe toloho seme wajirakū.
除此之外,其他事情不可枚舉。(《上諭八旗》)
二、 滿(mǎn)語(yǔ)插入語(yǔ)語(yǔ)義功能
插入成分表示一種語(yǔ)用意義,即表示主觀(guān)的感情、態(tài)度,或邏輯關(guān)系意義。滿(mǎn)語(yǔ)插入語(yǔ)類(lèi)別繁多,語(yǔ)義豐富,對(duì)話(huà)語(yǔ)構(gòu)建與理解有重要作用。從語(yǔ)義層面來(lái)說(shuō),插入語(yǔ)的語(yǔ)義功能包括概念功能、語(yǔ)篇功能、情態(tài)功能。
(一)概念功能
語(yǔ)言的基本功能是傳遞信息。言語(yǔ)交際的過(guò)程就是信息傳遞的過(guò)程。
1.陳述說(shuō)明。言語(yǔ)者對(duì)相關(guān)事件的陳述,提高可信度。
shunde tecefi gisun gisurembihede, erebe gisureme bihengge holkonde terebe gūninafi leolembi.
彼此坐下說(shuō)話(huà)時(shí),說(shuō)著這個(gè),忽然又想起那個(gè)而議論起來(lái)。(《一百條》)
baicaci si yang ni urse, geren goloi amba fuhiyan de yooni tiyan ju tang weilefi tehebi.
查得, 西洋人在各省大府縣, 均修建天主堂居住。(《滿(mǎn)文朱批奏折》)
2.總結(jié)概括。言語(yǔ)者通過(guò)對(duì)前述事實(shí)和現(xiàn)象的概括所得出的一個(gè)總體性認(rèn)識(shí)。
eiterecibe, hūwa i dolo booi dorgici serguwen.
總而言之,院里比屋里涼快。(《清文啟蒙》)
ereci tulgiyen, gūwa waka akū kai.
除此之外,別的東西沒(méi)有啊。(《清文啟蒙》)
3.引證論述。言語(yǔ)者引證他說(shuō)來(lái)陳述事件或說(shuō)明問(wèn)題,增加話(huà)語(yǔ)的可信度與說(shuō)服力。
julgei niyalmai henduhe, belheme jabduci jobocun akūombi sehengge.
昔人云,有備無(wú)患。(《重刻清文虛字指南編》)
bai gisun de henduhengge, aniyadari haji be serem?觢e, erindari hūlha be serem?觢e sehebi, si meni gisun be dalhame emke be tutabufi nahan be tuwakiyabu.
常言道,年年防饑,時(shí)時(shí)防賊,你依我的話(huà)留一人看顧炕吧?。ā肚逭Z(yǔ)老乞大》)
4.推斷推測(cè)。言語(yǔ)者根據(jù)已知信息或現(xiàn)存環(huán)境,對(duì)事件的發(fā)展或結(jié)果作出推斷估測(cè)。
tuwaci, oros i elcin yargiyan nibcoo hoton de isinahakū.
看來(lái),俄使確實(shí)未達(dá)尼布楚城。(《俄羅斯檔》)
tuttu seme,muse yamaka bade tanggū jiha fayarakū.
所以說(shuō),我們也許在什么地方不花個(gè)百十來(lái)塊錢(qián)(是不行的)。(《一百條》)
(二)語(yǔ)篇功能
插入成分在語(yǔ)篇中常常作為上下文、句與句之間銜接照應(yīng)的手段,充當(dāng)語(yǔ)篇中邏輯關(guān)系的結(jié)構(gòu)紐帶;有時(shí)還充當(dāng)話(huà)語(yǔ)或語(yǔ)流連接手段,或在說(shuō)者和聽(tīng)者之間建立起話(huà)語(yǔ)關(guān)系,或填充說(shuō)者話(huà)語(yǔ)的語(yǔ)流空白,使文章更完整連貫,交際順利進(jìn)行。
1.表示話(huà)語(yǔ)銜接。
donjici si te manju bithe tacimbi sembi. umesi sain. manju gisun serengge, musei ujui uju oyonggo baita. uthai nikansi meni meni ba i gisun i adali. bahanarakūci ombio.
inu. waka oci ai. bi juwan aniya funceme nikan bithe taciha , tetele umai dube da tucirakū.
聽(tīng)說(shuō)你現(xiàn)在在學(xué)滿(mǎn)洲書(shū),非常好,滿(mǎn)洲話(huà)是咱們的頭等重要的事就像漢人各處的語(yǔ)言一樣,可以不會(huì)嗎?
是啊。可不是么。我學(xué)漢書(shū)十余年,迄今仍無(wú)頭緒。(《清文指要》)
2.表示話(huà)語(yǔ)停頓。
we etehe we gaibuha.
takasu waijire unde, muse geli emu da nememe gabtaha manggi teni sambi.
誰(shuí)贏(yíng)誰(shuí)輸?
且慢,還沒(méi)完,我們還要再射一枝才知道。(《清語(yǔ)老乞大》)
(三)情態(tài)功能
從語(yǔ)義角度看,特定情感、主觀(guān)態(tài)度的傳達(dá)是說(shuō)話(huà)人信息交流的一部分,體現(xiàn)說(shuō)話(huà)人對(duì)句子基本語(yǔ)義的態(tài)度,如肯定、否定、推測(cè)、直率、婉曲等;有時(shí)用來(lái)反映說(shuō)話(huà)人的情緒、語(yǔ)氣,如喜悅、悲傷、憤怒、惋惜、疑惑等。插入語(yǔ)的情態(tài)功能,一方面反映說(shuō)者的態(tài)度、判斷,一方面顯示說(shuō)話(huà)人特定的情感或語(yǔ)氣。
1.表示謙虛。
ai geli, bi umai bionhede ?觢uwe hendure ambula taciha niyalma waka ineku endurwangge saisa i gisun be ejeme kaimbi.
那里,我并非是博學(xué)宏儒,不過(guò)是說(shuō)幾句圣賢的話(huà)。(《滿(mǎn)語(yǔ)會(huì)話(huà)四十條》)
2.表示感嘆。
bi sabure wakade ambula gūwacihiyalambi.ara,ere uthai huto serengge inu dere.
我一見(jiàn)了大吃一驚,哎呀,這個(gè)大概就是鬼罷。(《續(xù)清文指要》)
3.表示否定。
birai mudan i mergen sakda injefi ilibume hendume, asuru kai, sini mergen akū kai.
河曲智叟笑而止之曰:甚也矣,汝之不智也。(《滿(mǎn)文愚公移山》)
4.表示肯定。
uttu akū oci, jui be tebeliyeme yoki ,ume u?abure.
不然,請(qǐng)抱子而行,無(wú)相累。(《滿(mǎn)文聊齋》)
5.表示驚訝。
gūnihakū, gūsin inenggi i dobori meni hiri amgaha ?olo de fasime bucehe.
不料,三十日夜在我們熟睡時(shí),自縊而死。(《土爾扈特檔》)
6.表示注意。
donjici, huto niyalmai bucere de nekulembi, bucehe manggi enteheme isanduci , ombi sehengge inuo wakao.聞,鬼物利人死,以死后可常聚,然否?(《滿(mǎn)文聊齋》)
7.表示疑問(wèn)。
si ainu uttu gisurembi, menggu oci sinde sain ningge be buki, damu udara niyalma, yooni nergin de hūde be afabumbi serengge yala akū baita.
你為何這樣說(shuō)呢?銀子是要給的,但是買(mǎi)者在當(dāng)時(shí)全部交給現(xiàn)錢(qián)的實(shí)在是沒(méi)有的事。(《清語(yǔ)老乞大》)
縱觀(guān)全文分析,滿(mǎn)語(yǔ)插入語(yǔ)研究尚不夠全面,需要在今后的研究中進(jìn)一步深入。
參考文獻(xiàn):
[1]黎艷平.論滿(mǎn)語(yǔ)句子的特殊成分[J].滿(mǎn)語(yǔ)研究.1990,(1)..
[2]胡斯可.漢語(yǔ)插入語(yǔ)特點(diǎn)概述[J].懷化學(xué)院學(xué)報(bào). 2006,(12).
[3]莊淑萍,劉俊.漢語(yǔ)插入語(yǔ)及其在維語(yǔ)中的表達(dá)[J].民族翻譯. 2010,(2).
[4]季永海.滿(mǎn)語(yǔ)語(yǔ)法(修訂本)[M].北京:中央民族大學(xué)出版社,2011
查得, 西洋人在各省大府縣, 均修建天主堂居住。(《滿(mǎn)文朱批奏折》)
2.總結(jié)概括。言語(yǔ)者通過(guò)對(duì)前述事實(shí)和現(xiàn)象的概括所得出的一個(gè)總體性認(rèn)識(shí)。
eiterecibe, hūwa i dolo booi dorgici serguwen.
總而言之,院里比屋里涼快。(《清文啟蒙》)
ereci tulgiyen, gūwa waka akū kai.
除此之外,別的東西沒(méi)有啊。(《清文啟蒙》)
3.引證論述。言語(yǔ)者引證他說(shuō)來(lái)陳述事件或說(shuō)明問(wèn)題,增加話(huà)語(yǔ)的可信度與說(shuō)服力。
julgei niyalmai henduhe, belheme jabduci jobocun akūombi sehengge.
昔人云,有備無(wú)患。(《重刻清文虛字指南編》)
bai gisun de henduhengge, aniyadari haji be serem?觢e, erindari hūlha be serem?觢e sehebi, si meni gisun be dalhame emke be tutabufi nahan be tuwakiyabu.
常言道,年年防饑,時(shí)時(shí)防賊,你依我的話(huà)留一人看顧炕吧!(《清語(yǔ)老乞大》)
4.推斷推測(cè)。言語(yǔ)者根據(jù)已知信息或現(xiàn)存環(huán)境,對(duì)事件的發(fā)展或結(jié)果作出推斷估測(cè)。
tuwaci, oros i elcin yargiyan nibcoo hoton de isinahakū.
看來(lái),俄使確實(shí)未達(dá)尼布楚城。(《俄羅斯檔》)
tuttu seme,muse yamaka bade tanggū jiha fayarakū.
所以說(shuō),我們也許在什么地方不花個(gè)百十來(lái)塊錢(qián)(是不行的)。(《一百條》)
(二)語(yǔ)篇功能
插入成分在語(yǔ)篇中常常作為上下文、句與句之間銜接照應(yīng)的手段,充當(dāng)語(yǔ)篇中邏輯關(guān)系的結(jié)構(gòu)紐帶;有時(shí)還充當(dāng)話(huà)語(yǔ)或語(yǔ)流連接手段,或在說(shuō)者和聽(tīng)者之間建立起話(huà)語(yǔ)關(guān)系,或填充說(shuō)者話(huà)語(yǔ)的語(yǔ)流空白,使文章更完整連貫,交際順利進(jìn)行。
1.表示話(huà)語(yǔ)銜接。
donjici si te manju bithe tacimbi sembi. umesi sain. manju gisun serengge, musei ujui uju oyonggo baita. uthai nikansi meni meni ba i gisun i adali. bahanarakūci ombio.
inu. waka oci ai. bi juwan aniya funceme nikan bithe taciha , tetele umai dube da tucirakū.
聽(tīng)說(shuō)你現(xiàn)在在學(xué)滿(mǎn)洲書(shū),非常好,滿(mǎn)洲話(huà)是咱們的頭等重要的事就像漢人各處的語(yǔ)言一樣,可以不會(huì)嗎?
是啊??刹皇敲?。我學(xué)漢書(shū)十余年,迄今仍無(wú)頭緒。(《清文指要》)
2.表示話(huà)語(yǔ)停頓。
we etehe we gaibuha.
takasu waijire unde, muse geli emu da nememe gabtaha manggi teni sambi.
誰(shuí)贏(yíng)誰(shuí)輸?
且慢,還沒(méi)完,我們還要再射一枝才知道。(《清語(yǔ)老乞大》)
(三)情態(tài)功能
從語(yǔ)義角度看,特定情感、主觀(guān)態(tài)度的傳達(dá)是說(shuō)話(huà)人信息交流的一部分,體現(xiàn)說(shuō)話(huà)人對(duì)句子基本語(yǔ)義的態(tài)度,如肯定、否定、推測(cè)、直率、婉曲等;有時(shí)用來(lái)反映說(shuō)話(huà)人的情緒、語(yǔ)氣,如喜悅、悲傷、憤怒、惋惜、疑惑等。插入語(yǔ)的情態(tài)功能,一方面反映說(shuō)者的態(tài)度、判斷,一方面顯示說(shuō)話(huà)人特定的情感或語(yǔ)氣。
1.表示謙虛。
ai geli, bi umai bionhede ?觢uwe hendure ambula taciha niyalma waka ineku endurwangge saisa i gisun be ejeme kaimbi.
那里,我并非是博學(xué)宏儒,不過(guò)是說(shuō)幾句圣賢的話(huà)。(《滿(mǎn)語(yǔ)會(huì)話(huà)四十條》)
2.表示感嘆。
bi sabure wakade ambula gūwacihiyalambi.ara,ere uthai huto serengge inu dere.
我一見(jiàn)了大吃一驚,哎呀,這個(gè)大概就是鬼罷。(《續(xù)清文指要》)
3.表示否定。
birai mudan i mergen sakda injefi ilibume hendume, asuru kai, sini mergen akū kai.
河曲智叟笑而止之曰:甚也矣,汝之不智也。(《滿(mǎn)文愚公移山》)
4.表示肯定。
uttu akū oci, jui be tebeliyeme yoki ,ume u?abure.
不然,請(qǐng)抱子而行,無(wú)相累。(《滿(mǎn)文聊齋》)
5.表示驚訝。
gūnihakū, gūsin inenggi i dobori meni hiri amgaha ?olo de fasime bucehe.
不料,三十日夜在我們熟睡時(shí),自縊而死。(《土爾扈特檔》)
6.表示注意。
donjici, huto niyalmai bucere de nekulembi, bucehe manggi enteheme isanduci , ombi sehengge inuo wakao.聞,鬼物利人死,以死后可常聚,然否?(《滿(mǎn)文聊齋》)
7.表示疑問(wèn)。
si ainu uttu gisurembi, menggu oci sinde sain ningge be buki, damu udara niyalma, yooni nergin de hūde be afabumbi serengge yala akū baita.
你為何這樣說(shuō)呢?銀子是要給的,但是買(mǎi)者在當(dāng)時(shí)全部交給現(xiàn)錢(qián)的實(shí)在是沒(méi)有的事。(《清語(yǔ)老乞大》)
縱觀(guān)全文分析,滿(mǎn)語(yǔ)插入語(yǔ)研究尚不夠全面,需要在今后的研究中進(jìn)一步深入。
參考文獻(xiàn):
[1]黎艷平.論滿(mǎn)語(yǔ)句子的特殊成分[J].滿(mǎn)語(yǔ)研究.1990,(1)..
[2]胡斯可.漢語(yǔ)插入語(yǔ)特點(diǎn)概述[J].懷化學(xué)院學(xué)報(bào). 2006,(12).
[3]莊淑萍,劉俊.漢語(yǔ)插入語(yǔ)及其在維語(yǔ)中的表達(dá)[J].民族翻譯. 2010,(2).
[4]季永海.滿(mǎn)語(yǔ)語(yǔ)法(修訂本)[M].北京:中央民族大學(xué)出版社,2011
查得, 西洋人在各省大府縣, 均修建天主堂居住。(《滿(mǎn)文朱批奏折》)
2.總結(jié)概括。言語(yǔ)者通過(guò)對(duì)前述事實(shí)和現(xiàn)象的概括所得出的一個(gè)總體性認(rèn)識(shí)。
eiterecibe, hūwa i dolo booi dorgici serguwen.
總而言之,院里比屋里涼快。(《清文啟蒙》)
ereci tulgiyen, gūwa waka akū kai.
除此之外,別的東西沒(méi)有啊。(《清文啟蒙》)
3.引證論述。言語(yǔ)者引證他說(shuō)來(lái)陳述事件或說(shuō)明問(wèn)題,增加話(huà)語(yǔ)的可信度與說(shuō)服力。
julgei niyalmai henduhe, belheme jabduci jobocun akūombi sehengge.
昔人云,有備無(wú)患。(《重刻清文虛字指南編》)
bai gisun de henduhengge, aniyadari haji be serem?觢e, erindari hūlha be serem?觢e sehebi, si meni gisun be dalhame emke be tutabufi nahan be tuwakiyabu.
常言道,年年防饑,時(shí)時(shí)防賊,你依我的話(huà)留一人看顧炕吧!(《清語(yǔ)老乞大》)
4.推斷推測(cè)。言語(yǔ)者根據(jù)已知信息或現(xiàn)存環(huán)境,對(duì)事件的發(fā)展或結(jié)果作出推斷估測(cè)。
tuwaci, oros i elcin yargiyan nibcoo hoton de isinahakū.
看來(lái),俄使確實(shí)未達(dá)尼布楚城。(《俄羅斯檔》)
tuttu seme,muse yamaka bade tanggū jiha fayarakū.
所以說(shuō),我們也許在什么地方不花個(gè)百十來(lái)塊錢(qián)(是不行的)。(《一百條》)
(二)語(yǔ)篇功能
插入成分在語(yǔ)篇中常常作為上下文、句與句之間銜接照應(yīng)的手段,充當(dāng)語(yǔ)篇中邏輯關(guān)系的結(jié)構(gòu)紐帶;有時(shí)還充當(dāng)話(huà)語(yǔ)或語(yǔ)流連接手段,或在說(shuō)者和聽(tīng)者之間建立起話(huà)語(yǔ)關(guān)系,或填充說(shuō)者話(huà)語(yǔ)的語(yǔ)流空白,使文章更完整連貫,交際順利進(jìn)行。
1.表示話(huà)語(yǔ)銜接。
donjici si te manju bithe tacimbi sembi. umesi sain. manju gisun serengge, musei ujui uju oyonggo baita. uthai nikansi meni meni ba i gisun i adali. bahanarakūci ombio.
inu. waka oci ai. bi juwan aniya funceme nikan bithe taciha , tetele umai dube da tucirakū.
聽(tīng)說(shuō)你現(xiàn)在在學(xué)滿(mǎn)洲書(shū),非常好,滿(mǎn)洲話(huà)是咱們的頭等重要的事就像漢人各處的語(yǔ)言一樣,可以不會(huì)嗎?
是啊??刹皇敲?。我學(xué)漢書(shū)十余年,迄今仍無(wú)頭緒。(《清文指要》)
2.表示話(huà)語(yǔ)停頓。
we etehe we gaibuha.
takasu waijire unde, muse geli emu da nememe gabtaha manggi teni sambi.
誰(shuí)贏(yíng)誰(shuí)輸?
且慢,還沒(méi)完,我們還要再射一枝才知道。(《清語(yǔ)老乞大》)
(三)情態(tài)功能
從語(yǔ)義角度看,特定情感、主觀(guān)態(tài)度的傳達(dá)是說(shuō)話(huà)人信息交流的一部分,體現(xiàn)說(shuō)話(huà)人對(duì)句子基本語(yǔ)義的態(tài)度,如肯定、否定、推測(cè)、直率、婉曲等;有時(shí)用來(lái)反映說(shuō)話(huà)人的情緒、語(yǔ)氣,如喜悅、悲傷、憤怒、惋惜、疑惑等。插入語(yǔ)的情態(tài)功能,一方面反映說(shuō)者的態(tài)度、判斷,一方面顯示說(shuō)話(huà)人特定的情感或語(yǔ)氣。
1.表示謙虛。
ai geli, bi umai bionhede ?觢uwe hendure ambula taciha niyalma waka ineku endurwangge saisa i gisun be ejeme kaimbi.
那里,我并非是博學(xué)宏儒,不過(guò)是說(shuō)幾句圣賢的話(huà)。(《滿(mǎn)語(yǔ)會(huì)話(huà)四十條》)
2.表示感嘆。
bi sabure wakade ambula gūwacihiyalambi.ara,ere uthai huto serengge inu dere.
我一見(jiàn)了大吃一驚,哎呀,這個(gè)大概就是鬼罷。(《續(xù)清文指要》)
3.表示否定。
birai mudan i mergen sakda injefi ilibume hendume, asuru kai, sini mergen akū kai.
河曲智叟笑而止之曰:甚也矣,汝之不智也。(《滿(mǎn)文愚公移山》)
4.表示肯定。
uttu akū oci, jui be tebeliyeme yoki ,ume u?abure.
不然,請(qǐng)抱子而行,無(wú)相累。(《滿(mǎn)文聊齋》)
5.表示驚訝。
gūnihakū, gūsin inenggi i dobori meni hiri amgaha ?olo de fasime bucehe.
不料,三十日夜在我們熟睡時(shí),自縊而死。(《土爾扈特檔》)
6.表示注意。
donjici, huto niyalmai bucere de nekulembi, bucehe manggi enteheme isanduci , ombi sehengge inuo wakao.聞,鬼物利人死,以死后可常聚,然否?(《滿(mǎn)文聊齋》)
7.表示疑問(wèn)。
si ainu uttu gisurembi, menggu oci sinde sain ningge be buki, damu udara niyalma, yooni nergin de hūde be afabumbi serengge yala akū baita.
你為何這樣說(shuō)呢?銀子是要給的,但是買(mǎi)者在當(dāng)時(shí)全部交給現(xiàn)錢(qián)的實(shí)在是沒(méi)有的事。(《清語(yǔ)老乞大》)
縱觀(guān)全文分析,滿(mǎn)語(yǔ)插入語(yǔ)研究尚不夠全面,需要在今后的研究中進(jìn)一步深入。
參考文獻(xiàn):
[1]黎艷平.論滿(mǎn)語(yǔ)句子的特殊成分[J].滿(mǎn)語(yǔ)研究.1990,(1)..
[2]胡斯可.漢語(yǔ)插入語(yǔ)特點(diǎn)概述[J].懷化學(xué)院學(xué)報(bào). 2006,(12).
[3]莊淑萍,劉俊.漢語(yǔ)插入語(yǔ)及其在維語(yǔ)中的表達(dá)[J].民族翻譯. 2010,(2).
[4]季永海.滿(mǎn)語(yǔ)語(yǔ)法(修訂本)[M].北京:中央民族大學(xué)出版社,2011